Michelangelolaan 2
5623 EJ Eindhoven

040 - 239 91 11

Bewegen na een oncologische operatie (Folder)

U bent onlangs geopereerd waardoor u nu opgenomen ligt in het Catharina Ziekenhuis. Deze folder is bedoeld om u te informeren over het  bewegen na de operatie.

Om uw herstel zo voorspoedig mogelijk te laten verlopen, is het belangrijk dat u snel (weer) begint met bewegen. Bewegen is namelijk altijd goed. Bewegen zorgt namelijk voor het vergoten van de spiermassa, stimuleert uw immuunsysteem, heeft een gunstig effect op geestelijke gezondheid en dankzij een goede lichamelijke conditie kunt u dagelijkse activiteiten beter volhouden.

Het is belangrijk dat u na uw operatie veel uit bed komt, zorg daarom voor kleding die gemakkelijk zit en goede schoenen.

De fysiotherapie

Tijdens uw opname krijgt u bezoek van de fysiotherapeut indien de arts dit heeft aangevraagd. De fysiotherapeut maakt een inschatting van uw mobiliteit, controleert of u op de juiste manier beweegt en leert u indien nodig ademhalingstechnieken aan.

Tevens geeft de fysiotherapeut adviezen over het bewegen gedurende de opname, maar ook voor het vervolgtraject na het ontslag uit het ziekenhuis. De fysiotherapeut geeft u indien nodig huiswerkoefeningen omtrent het bewegen. Verderop in het boekje vindt u een aantal oefeningen waarmee u zelfstandig al aan de slag kan gaan. Bij twijfel kunt u altijd advies aan de verpleegkundige of fysiotherapeut vragen.

Beweegadvies tijdens opname

Het doel gedurende uw opname is om toe te werken naar zelfstandig kunnen functioneren op het niveau van vóór uw opname. Om dit doel te behalen is het van belang dat u tijdens de opname beweegt/oefent. Hierbij kunt u denken aan ademhalingsoefeningen met als doel een longontsteking te voorkomen. Andere vormen van oefeningen kunnen zijn: lopen op de kamer/de afdeling/in het ziekenhuis, spierversterkende oefeningen, traplopen of fietsen op de hometrainer.

Waar mogelijk probeert u minimaal 3x per dag uit bed te zijn. U begint met in de stoel te zitten vanaf de eerste na uw operatie, met uitbreiding naar frequent lopen. Het advies is: loop liever vaker (met wat kleinere afstanden) dan minder vaak met een grotere afstand.

Aandachtspunten bij het bewegen

• Beweeg in uw eigen tempo en indien nodig in etappes
• Beweeg liever vaker per dag kort, dan een keer per dag lang
• Let op uw ademhalingstechniek tijdens het bewegen

Voorbeeldoefeningen

Ademhalingsoefeningen

Als u last heeft van slijm dan kunt u dit met speciale technieken proberen los te krijgen om het dan op te hoesten. Probeer daarvoor elk uur het volgende te doen:

• Maak 5 diepe ademhalingen en houd bij de inademing aan het eind de adem even vast.
• Adem rustig door de neus in. Tuit de lippen een klein beetje en adem langzaam tussen de lippen uit. U ervaart nu een kleine druk bij het uitademen. Herhaal dit 5 keer.
• Adem rustig in, daarna een snelle krachtige uitademing. Probeer hierbij de keel te ontspannen en uw mond open te houden. Door de snelheid bij het uitademen komt het slijm mee naar buiten. Herhaal dit 3 keer.
• Hoest nu 3 keer, eventueel met gebruik van een kussentje/sterna-safe/sluitlaken.

Krachtoefeningen

Probeer de volgende oefeningen 3 tot 4x keer per dag uit te voeren, in setjes van 3×10. Zorg dat u voldoende uitrust voordat u aan een volgende serie oefeningen begint.

Oefening 1: Strekken van de knie

• Ga op uw rug liggen
• Strek beide benen
• Duw de knieholte in het bed
• Trek de tenen naar u toe
• Houd deze positie 5 seconden vast
• Ontspan vervolgens

Oefening 2: Bruggetje maken

• Ga op uw rug liggen met beide benen gebogen
• Zet de voeten plat op het bed
• Span de bilspieren aan, span ook de buikspieren aan door uw navel in te trekken
• Til nu de billen van het bed omhoog alsof u een bruggetje maakt
• Houdt deze positie 5 seconden vast
• Ontspan vervolgens

Oefening 3: Dorsaalflexie enkels

• Ga zitten op een stoel met de voeten op de grond
• Trek de tenen en voorvoet naar u toe, zodat deze los komen van de ondergrond
• Ontspan vervolgens

Oefening 4: Armen buigen

• Ga rechtop zitten op een stoel met de voeten op de grond
• Gebruik een gewicht in de hand en strek de arm
• Breng het gewichtje omhoog door de armen te buigen met de hand richting de schouder
• Laat vervolgens de armen weer rustig zakken waarbij, de elleboog niet volledig gestrekt mag worden

Oefening 5: Opstaan en gaan zitten  

• Sta met uw voeten op heupbreedte voor een stoel
• Zak door uw benen tot de billen op kniehoogte zijn (net alsof u op de stoel gaat zitten)
• Kom vervolgens weer rustig omhoog

Oefening 6: Tenenstand

• Ga achter een stoel staan
• Sta met de voeten op heupbreedte, met de knieën licht gebogen
• Ga op uw tenen staan, door u recht omhoog te duwen
• Zak vervolgens weer langzaam terug naar de beginpositie

Let op: Beide knieën blijven tijdens de gehele oefening gestrekt.

Voeding

Voeding en beweging kunnen niet zonder elkaar. Goede voeding met voldoende energie, eiwit en overige voedingsstoffen is onmisbaar voor een optimaal trainingsresultaat. Met name eiwitten hebben een belangrijke rol bij het onderhouden en opbouwen van de spieren, maar zijn ook belangrijk voor herstel na ziekte en operatie en voor wondherstel.

Eiwitbronnen

Eiwitten komen hoofdzakelijk voor in dierlijke producten als vlees, vis, melkproducten, kaas en eieren. Ook in plantaardige producten zijn eiwitten aanwezig, de hoeveelheid is echter lager en de kwaliteit hiervan is minder. Denk hierbij aan brood, graanproducten, peulvruchten, noten, paddenstoelen en vleesvervangers.
Praktische adviezen om uw voeding van meer eiwit te voorzien:

• Gebruik meerdere maaltijden verdeeld over de dag. Eet naast de hoofdmaaltijden ook drie tussendoortjes en neem hierbij producten die veel eiwit bevatten.
  • Voorbeelden van zoete eiwitrijke tussendoortjes: vla, pudding, milkshake, yoghurt en kwark.
  • Voorbeelden van hartige eiwitrijke tussendoortjes: blokjes kaas, stukjes worst, saucijzenbroodje, noten, toastjes met zalm, vlees-, vis-, eiersalade en haring.
• Maak ruim gebruik van melkproducten zoals chocolade- of karnemelk, yoghurt, kwark, roomkaas, vla en drinkyoghurt.
• Gebruik (royaal/dubbel) hartig beleg op brood, bijvoorbeeld kaas, vleeswaren, vis of ei.
• Wanneer het vlees bij de warme maaltijd tegen staat, kunt u proberen of koude vleeswaren, vis of ei hierbij wel smaken. Probeer bij de warme maaltijd altijd een eiwitcomponent te gebruiken.

Beweegadvies na opname

Tracht na uw opname zo snel mogelijk uw dagelijks activiteiten te hervatten. Mocht het nodig zijn bouwt u een rustmomenten in, maar probeer gedurende de dag in beweging te blijven. Er zijn verschillende mogelijkheden om op termijn te gaan sporten. De keuze is aan uzelf. Probeer een sport te vinden die u leuk vindt en die gemakkelijk is vol te houden. De fysiotherapeut kan u indien gewenst verder informeren.

Het uitgangspunt voor bewegen is de Nederlandse Norm Gezond Bewegen.

• Bewegen is goed, meer bewegen is beter.
• Doe minstens 150 minuten per week aan matig intensieve inspanning, verspreid over diverse dagen. Langer, vaker en/ of intensiever bewegen geeft extra gezondheidsvoordeel.
• Doe minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten, voor ouderen gecombineerd met balansoefeningen.
• En: voorkom veel stilzitten.

Houdt hierbij rekening met uw fysieke condities en/of medisch beperking.

Voor eventuele begeleiding na ontslag kunt u terecht bij een oncologiefysiotherapeut, die gespecialiseerd is in het begeleiden van patiënten met kanker, tijdens en na de medische behandeling. Ook bestaan er revalidatieprogramma’s waar u eventueel voor in aanmerking komt. Als u gaat revalideren in de 1e lijn bij een fysiotherapeut dan behoort u een machtiging fysiotherapie van de arts te ontvangen. De behandelende fysiotherapeut verzorgt indien nodig een overdracht.

Kijk voor meer informatie over oncologiefysiotherapeuten of revalidatieprogramma’s op onderstaande websites:

• www.fyneon.nl: Een netwerk van fysiotherapeuten, gespecialiseerd in de oncologie, die samen streven naar kwalitatief hoogwaardige zorg voor mensen met een oncologische aandoening.
• www.onconet.nl: Fysiotherapeuten van Onconet zijn speciaal opgeleid om training te geven aan mensen tijdens of na de medische behandeling tegen kanker.
• www.tegenkanker.nl/beweging: Een website met informatie over bewegen en kanker.
• www.fysionet.nl: Met behulp van deze website kunt u een deskundige fysiotherapeut in uw eigen woonomgeving vinden die u kan begeleiden zodat u fit blijft tijdens de behandeling.
• www.kanker.nl: Deze website is een initiatief van KWF  Kankerbestrijding en andere partners. Het platform biedt een combinatie van betrouwbare medische informatie en een sociaal netwerk.

Vragen

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, neem dan contact op met de afdeling Fysiotherapie of vraag aan uw verpleegkundige om dit te doen.

Contactgegevens

Catharina Ziekenhuis
040 – 239 91 11
www.catharinaziekenhuis.nl

Afdeling Fysiotherapie
040 – 239 84 20

Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Fysiotherapie vindt u op www.catharinaziekenhuis.nl/fysiotherapie.